Odtworzenie optymalnych warunków siedliskowych dla zachowania populacji gatunków chronionych w Dolinie Rospudy

Towarzystwo Ochrony Siedlisk „ProHabitat” w okresie 2009-2010 realizowało projekt pn. „Odtworzenie optymalnych warunków siedliskowych dla zachowania populacji gatunków chronionych w Dolinie Rospudy. Celem projektu było odtworzenie optymalnych warunków siedliskowych dla zachowania populacji gatunków chronionych miodokwiatu krzyżowego Herminium monorchis, lipiennika Loesela Liparis loeselii  i innych cennych gatunków flory poprzez usunięcie ekspansywnych drzew i krzewów na powierzchni ok. 2,76 ha oraz monitoring tego obszaru.

Miodokwiat krzyżowy Herminium monorchis
gatunek rośliny wieloletniej należący o rodziny storczykowatych (Orchidaceae Juss.) obejmującej ponad 20 tysięcy gatunków. W Polsce, w stanie dzikim, występuje około 49 gatunków z 24 rodzajów i wszystkie one podlegają ochronie gatunkowej. Jest jedynym przedstawicielem azjatyckiego rodzaju Herminium oraz najrzadszym gatunkiem storczyka w Polsce. Występuje na torfowiskach niskich. W Polsce jedyne stanowisko tego gatunku znajduje się w dolinie rzeki Rospudy. Zanik stanowisk tego gatunku związany jest głownie z odwodnieniem torfowisk oraz intensyfikacją gospodarki rolnej (Bagno Wizna – jedna z największych populacji miodokwiatu wyginęła). Jest rośliną stosunkowo małą o rozmiarach od 10 do 30–45 cm. Cechuje się dużym przywiązaniem do określonego typu siedliska i wielką wrażliwością na wahania poziomu wód. Jest gatunkiem światłożądnym, wymagającym ochrony czynnej, objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, kategoria zagrożenia w Polsce wg Czerwonej listy roślin i grzybów Polski – E (wymierający), kategoria zagrożenia w Polsce wg Polskiej Czerwonej Księgi Roślin – CR (krytycznie zagrożony).

Lipiennik Loesela Liparis loeseliinależy do rodziny storczykowatych (Orchidaceae Juss.) obejmującej ponad 20 tysięcy gatunków. W Polsce, w stanie dzikim, występuje około 49 gatunków z 24 rodzajów i wszystkie one podlegają ochronie gatunkowej.  Lipiennik Loesela występuje w Polsce na ok. 200 stanowiskach położnych przede wszystkim w północnej, zachodniej i środkowej części kraju. Stanowiska lipiennika są w Polsce chronione w 4 parkach narodowych (Wigierskim, Biebrzańskim, Poleskim i Drawieńskim) oraz w około 20 rezerwatach przyrody. Natomiast na obszarze najliczniejszego występowania gatunku – na Pojezierzu Sejneńskim, żadne z kilkunastu stanowisk nie zostało dotąd objęte ochrona obszarową, podobnie jak obfite stanowisko lipiennika na rozległym torfowisku nad Rospudą. Najpoważniejszym powodem wymierania gatunku jest przesuszenie i pogorszenie się uwodnienia torfowisk, zachodzące zarówno lokalnie, jak i w skali całego kraju, w związku z obniżaniem się poziomu wód gruntowych. Jest gatunkiem światłożądnym, wymagającym ochrony czynnej, objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, kategoria zagrożenia w Polsce wg Czerwonej listy roślin i grzybów Polski – E (wymierający), kategoria zagrożenia w Polsce wg Polskiej Czerwonej Księgi Roślin – VU (narażony).Gatunek o znaczeniu wspólnotowym (gatunek z II i IV załącznika Dyrektywy Siedliskowej).

Projekt został zrealizowany dzięki finansowemu wsparciu Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku.